Betonarme Yapıların Hesap ve Tasarımı

Kitap Hakkında
* Konuların açıklanmasında ve sayısal uygulamalarda TBYD-2018 koşulları dikkate alınmıştır.

* İnşaat mühendisliği ve mimarlık bölümlerinde yürütülen Betonarme I-II ve Betonarme Yapılar derslerinin içeriklerine uygun olarak hazırlanmıştır.

* MEB-YÖK Meslek Yüksekokulları Program Geliştirme Projesi kapsamındaki Betonarme I-II derslerinin içeriklerini de kapsamaktadır.

* Özellikle uygulamada çalışan teknik elemanlar için, betonun fazla önemsenmeyen ancak sonradan sorun yaratan davranışları ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

* Yapıdaki betonarme elemanların her birinin boyut ve donatısına ilişkin yönetmelik koşulları bir çizelgede toplu olarak da verilmiştir.

·Tasarımcıya çizelgesiz betonarme hesap yapabilme imkanı sunulmaktadır.

·Kaset döşeme de dahil her döşeme çeşidi için sayısal uygulama yapılmıştır.

·Konunun kavrandığının ölçülebilmesi için bölüm sonlarında örnek sorular verilmiştir.

·Seçilen bir binanın projelendirilmesi aşamalarıyla birlikte örnek olarak sunulmuştur.

ÖNSÖZ

Betonarme yapılar Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de en yaygın uygulanan yapı tiplerindendir. Yaygın uygulanması nedeniyle, bu yapılar hakkında çok sayıda kitap ve benzeri yayın hazırlanmıştır. Ancak sürekli güncellenen standart ve yönetmelikler, kitapların bazı kısımlarını kısa sürede kullanılamaz duruma getirmektedir. Bu durumda, öğrencilere ve uygulamada çalışan teknik elemanlara yönetmeliklerdeki yeni koşulları da kapsayan kitapların sunulması zorunlu olmaktadır. Bu zorunluluk kitabı hazırlamaya ve sürekli güncellemeye sevk eden başlıca neden olmuştur. 2018 de Resmi Gazetede yayınlanan Deprem Yönetmeliği kısa sürede kitaba yansıtılmaya çalışılmıştır. Olası hataların tarafıma bildirilmesi, kitabın bir sonraki baskısı için katkı sağlayacaktır.

Kitabı hazırlarken dikkat etmeye çalıştığım hususlardan başlıcaları:

Fakültelerin inşaat mühendisliği ve mimarlık bölümlerindeki, meslek yüksekokullarının inşaat programlarındaki öğrencilerin betonarme açısından öncelikleri farklıdır. Kitap bu öğrenci gruplarının kendi önceliklerini de bulabileceği şekilde hazırlanmıştır. Bir konuda davranış açıklanırken konu şekillerle desteklenmiştir. Ayrıca yapısal elemanlar için, hesap ve tasarım akış şemaları verilerek kullanıcıya hesapları ve koşulları bir şemada görme imkanı sunulmuştur. Teknik elemanlara yardımcı olması için; betonun fazla önemsenmeyen ancak sonradan sorun yaratan davranışları malzeme bölümünde açıklanmaya çalışılmıştır. Yine uygulayıcılar için betonarme elemanların boyut ve donatılarına ilişkin yönetmelik koşulları toplu olarak tablolarda verilmiştir. Okuyucunun bir sayfadan diğer sayfaya baş döndürücü bir şekilde sayfalar çevirmesini önlemek, dolayısıyla dikkatini dağıtmamak için, bağıntı ve semboller zaman zaman tekrarlanmıştır. Betonarme hesaplarda bilinçsizce, tablo, abak ve bilgisayar yazılımı kullanmanın, betonarmenin davranışını ve yapılan hesabın ne anlama geldiğini öğrenmeye olumsuz etki yaptığı, uzmanlar tarafından sık sık dile getirilmektedir. Bu kitapta betonarme hesaplar tablo kullanılmadan yapılmıştır. Sadece kolonların hesap ve tasarımı için ek olarak diyagramlar verilmiştir. Deprem olayının ülkemiz için önemi, tartışılmaz bir gerçektir.

Bu kitapta depreme dayanıklı yapı tasarımı için;

gerek mimari tasarım, gerekse taşıyıcı sistem tasarımında dikkat edilmesi gereken hususlar şekil, fotoğraf ve örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır.

* Öğrenciler gibi, artık uygulamada çalışan mühendisler de zaman zaman sınavlara tabi tutulmaktadır. Bu bağlamda betonarmeye ilişkin test sorularını da içeren örnek sorular, ilgili bölümlerin sonuna eklenmiştir. Yetişmemde emeği geçen tüm hocalarımı saygıyla anar, aynı bilim dalında uzun yıllar birlikte çalıştığım arkadaşlarım Prof.Dr.Yusuf Ayvaz, Prof.Dr.Metin Hüsem ve Prof. Dr.Selim Pul’a teşekkürlerimi sunarım. Kitaptaki üç boyutlu kolon çizimleri Doç.Dr.Ali Ural tarafından yapılmıştır. Kendisine teşekkür ederim. Kitap hakkında çok değerli görüş ve önerilerini tarafıma ulaştırarak çalışma şevkimi artıran ve katkıda bulunan tüm akademisyenlere ve özellikle uygulamada çalışan tüm meslektaşlarıma teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. Olası hataların ya da kitap hakkındaki eleştiri ve önerilerin tarafıma ulaştırılması halinde, gönderenlere peşinen teşekkür eder, bunların mutlaka değerlendirileceğini ve gereğinin yapılacağını belirtmek isterim. Kitabın hazırlanmasında ve güncellenmesinde emeği geçen ya da hata bularak düzeltilmesini sağlayan, başta M.Ömer Timurağaoğlu, Fikrat Elmahdi, Waheed Rasekh, Mert Yıldırım, Ramazan Acar ve Gökhan Erden olmak üzere tüm çalışma arkadaşlarıma ve öğrencilerime teşekkür ederim.

1946-2017 Arası

Akademik hayata atılmam konusunda etkili olan, tezlerimin danışmanlığını yapan, bilgi ve kaynaklarından her zaman yararlandığım, Hocam Prof.Dr.Ing. Ahmet Durmuş’a müteşekkir olduğumu belirtmek isterim.

Saygıdeğer hocam, 7 Mart 2017 tarihinde aramızdan ayrılmıştır. Kendisiyle bitişik odalarda, yaklaşık 25 yıl birlikte yakinen çalışma fırsatı buldum. Diğer taraftan gece saat 9 civarında okulda bitmeyen çalışmalara devam etmek üzere evine gidip Melek yengemin yemeklerini, pastalarını çocuklarıyla birlikte manevi abileri olarak yeme fırsatı buldum. Bu süre içinde üzerimde emeği çok olan hocamın birçok iyi özelliğine şahit oldum. Kendisi ekmeğini taştan çıkarmak misali, akademik kariyerlerini, kimseye minnet etmeden, tamamen kendi gayretleriyle çok çalışarak bileğinin hakkıyla elde etmiştir. KTÜ betonarme kürsüsünü tek başına sıfırdan kurarak kısa sürede geliştirmiş ve bir bilim yuvası haline getirmiştir.

Hayatını bilime ve öğrencilerine adamak ifadelerinin anlam bulacağı en özel insanlardan birisi Ahmet hocamdı. Vaktinin büyük bir kısmını bilimsel çalışmalara ayırır, öğrencilerinin tüm sorunlarını usanmadan saatlerce dinler, onlara maddi-manevi yardımcı olmaya çalışırdı. Lisansüstü öğrencileri ile hafta sonlarını da kapsayacak şekilde gece yarılarına kadar çalışır, tezlerini sabırla okur, getirdiği çikolataları-meyveleri onlara ikram ederdi. Vaktinin geri kalan çok az kısmını, sosyal tesislerde geçirmek yerine, hocam için değerleri ifade edilemeyecek kadar yüksekte olan ailesine ayırmış ve 4 evladına mükemmel bir babalık yapmıştır. Kendisi için tatil sadece takvimlerdeki renkli günler olduğundan, çalışmaktan tatil yapamamıştır. Sadece teknik konularda değil, diğer konularda da ülkesine katkı sağlamaya çalışmıştır. Ülkemizin bazı sorunlarına ilişkin kendi ürettiği çözümleri Cumhurbaşkanına kadar tüm yetkililere sunmaya çalışmıştır. Özellikle ömrünün son yıllarında, Türk dilinin korunması ve teknik terimlerin Türkçeleştirilmesi konusunda çalışmalar yapmıştır. Saygıdeğer hocam, Ülkemizin değişik üniversitelerinde görev yapan 11 akademisyen ve önemli firmalarda ve kurumlarda görev yapan 30 yüksek mühendis yetiştirmiş, 5000 den fazla mühendisin yetişmesinde de emeği geçmiştir. 115 makale ve 135 bildiri yazmış, 200 den fazla uygulamaya yönelik proje yapmıştır. Ülkemizin zor zamanlarında bazı insanların gitmekten imtina ettiği yerlere bile, görevdir gitmemiz gerekir diye yola çıkıp, yolda şoföre eğer yolumuzu kesen olursa sakın durma, ölmeden önce bizde vatan için onlara zarar verelim diyecek kadar cesaret sahibi bir vatanseverdi. Ömrünün son ayına kadar çok sevdiği öğrencileriyle birlikte olmuş ve bir ulu çınar gibi ayaktan göçerek aramızdan ayrılmıştır. Ahmet hocamı saygıyla ve hürmetle anar, Yüce Mevla’dan kendisine rahmet etmesini dilerim.

Kitabın hazırlanması ve güncellenmesi, tatillerin ve gecelerin önemli bir bölümünü de kapsayan uzun süreli tempolu çalışmaları gerekli kılmıştır. Bu süre içinde beni sabırla destekleyen ve çalışmam için en uygun ortamı sağlayan, eşim Şule’ye, çocuklarım Ayşegül, Esra ve Fatih’e müteşekkir olduğumu belirtmek isterim.

Kitabın, betonarme yapıların hesabı, tasarımı ve inşasıyla ilgilenen öğrenci ve teknik elemanlara yardımcı olmasını gönülden dilerim.

Adem DOĞANGÜN

Ağustos 2019

Yazar Hakkında

Yazar 1965 yılında Bolu’nun Gerede ilçesinde doğdu. 1982’de KTÜ İnşaat Mühendisliği bölümüne girdi. Lisans öğrenimi sırasında kendisine bölüm başkanlığı, dekanlık ve rektörlük tarafından başarı belgeleri verildi. KTÜ’de yirmi iki yıl görev yaptı. Bu süre içinde Samsun OMÜ, Gümüşhane Mühendislik Fakültesi ve GMYO’da dersler verdi. 2010 yılından itibaren Uludağ Üniversitesi’nde görev yapmaktadır. Betonarme derslerinin yanında statik-mukavemet, sayısal çözümleme, yapı statiği, çelik yapılar, temeller, yapı malzemesi, temel bilgisayar ve inşaat mühendisliğinde bilgisayar uygulamaları gibi dersleri de yürütmüştür. Yapı Endüstri Merkezi’nden Araştırma İnceleme ödülü alan ve seksen biri uluslararası olmak üzere yüz otuz civarında yayını bulunan yazar, depreme dayanıklı  yapı (betonarme, yığma ve ahşap) tasarımı, yapıların onarımı ve güçlendirilmesi, sıvı depolarının dinamik hesapları, Sonlu Elemanlar Yönetimi’nin yapı-sıvı-zemin etkileşim problemlerine uygulanması gibi konularda araştırma ve uygulama çalışmalarına devam etmektedir.