Standartlar Üzerinden Denetim

ÖN SÖZ................................................................................................................. 1
KISALTMALAR.................................................................................................... 4
1. ETİK KURALLAR VE KALİTE YÖNETİM
STANDARTLARI.................................................................................................. 7
1.0. GENEL BAKIŞ.......................................................................................... 7
1.1. ETİK KURALLARA UYUM, TEMEL İLKELER VE
KAVRAMSAL ÇERÇEVE....................................................................... 12
1.1.0.Genel Açıklama............................................................................... 12
1.1.1. Etik Kurallara Uyum...................................................................... 12
1.1.2. Temel ilkeler .................................................................................. 13
1.1.3. Kavramsal Çerçeve......................................................................... 15
1.2. BAĞIMSIZ DENETÇİLER ....................................................................... 22
1.2.0. Genel Açıklama.............................................................................. 22
1.2.1. Kavramsal Çerçevenin Uygulanması.................................................. 22
1.2.2. Çıkar Çatışmaları................................................................................ 23
1.2.3. Denetçinin Görevlendirilmesi............................................................. 23
1.2.4. İkinci Görüşler..................................................................................... 24
1.2.5. Kaliteyi Gözden Geçiren Kişinin ve Diğer Uygun
Gözden Geçiren Kişilerin Tarafsızlığı..................................................... 24
1.2.6. Ücretler ve Diğer Menfaatler............................................................... 24
1.2.7. Hediyeler ve Ağırlanma Dâhil, Teşvikler............................................ 25
1.2.8. Emanet Olarak Tutulan Müşteri Varlıkları......................................... 25
1.2.9. Mevzuata Aykırılıklara Karşılık Verilmesi......................................... 26
1.3. BAĞIMSIZ DENETİM VE SINIRLI BAĞIMSIZ
DENETİMDE BAĞIMSIZLIK.................................................................... 27
1.3.0. Genel Açıklama.................................................................................... 27
1.3.1. Denetimlerde Bağımsızlık İçin Kavramsal
Çerçevenin Uygulanması.......................................................................... 27
1.3.2. Topluluk Denetimleri, Ücretler, Ödüllendirme ve
Hediyeler................................................................................................... 29
1.3.3. İhtilaflar ve Tehditler........................................................................... 33
1.3.4. Finansal Çıkarlar................................................................................. 34
1.3.5. Krediler ve Garantiler.......................................................................... 34
1.3.6. İlişkiler................................................................................................. 34
1.3.7. Denetim Müşterisine Hizmetler.......................................................... 35
1.3.8. Özel Amaçlı Finansal Tablolara İlişkin Sınırlama
İçeren Raporlar..................................................................................... 37
1.4. BAĞIMSIZ DENETİM VE SINIRLI BAĞIMSIZ
DENETİM DIŞINDA KALAN GÜVENCE
DENETİMLERİNDE BAĞIMSIZLIK......................................................... 38
1.4.0. Genel Açıklama.................................................................................... 38
1.4.1. Güvence Denetimlerinde Bağımsızlık İçin
Kavramsal Çerçevenin Uygulanması....................................................... 38
1.4.2. Ücretler, Hediyeler ve Ağırlanma........................................................ 40
1.4.3. İhtilaflar ve Tehditler........................................................................... 42
1.4.4. Finansal Çıkarlar................................................................................. 43
1.4.5. Krediler ve Garantiler.......................................................................... 43
1.4.6. İlişkiler................................................................................................. 43
1.4.7. Güvence Müşterisine Hizmetler.......................................................... 44
1.4.8. Kullanım ve Dağıtım Konusunda Sınırlama
İçeren Raporlar......................................................................................... 46
1.5. KALİTE YÖNETİM STANDARTI 1 (KYS 1).......................................... 46
1.5.0. Genel Açıklama.................................................................................... 46
1.5.1.Tanımlar (16p)...................................................................................... 47
1.5.2. Ana Hükümler (17 – 60p)................................................................... 50
1.5.3. Açıklayıcı Hükümler ve Uygulama (A1 – A206)................................. 57
1.6. KALİTE YÖNETİM STANDARDI 2 (KYS 2)........................................ 58
1.6.0. Genel Açıklama.................................................................................... 58
1.6.1. Amaç ve Tanımlar................................................................................ 58
1.6.2. Ana Hükümlerin Uygulanması ve Bu Hükümlere
Uygunluk Sağlanması (14 -16p)............................................................... 59
1.6.3. Kaliteyi Gözden Geçirecek Kişilerin Atanması ve
Liyakatine İlişkin Kıstaslar (17 – 23p)..................................................... 59
1.6.4. Kalitenin Gözden Geçirilmesi (24 – 27p)........................................... 60
1.6.5. Belgelendirme (28 – 30p)..................................................................... 61
1.6.6. Açıklayıcı Hükümler ve Uygulama..................................................... 62
2. BAĞIMSIZ DENETİM STANDARTLARI
(BDS 200-BDS 580)............................................................................................... 63
2.0. GENEL BAKIŞ.......................................................................................... 63
2.1. GENEL İLKELER VE SORUMLULUK STANDARTLARI ...................... 65
2.1.0. Genel Açıklama.................................................................................... 65
2.1.1. BDS 200................................................................................................ 65
2.1.2. BDS 210................................................................................................ 71
2.1.3. BDS 220 ............................................................................................... 76
2.1.4. BDS 230 ............................................................................................... 81
2.1.5. BDS 240 ................................................................................................ 84
2.1.6. BDS 250 ............................................................................................... 91
2.1.7. BDS 260 .............................................................................................. 95
2.1.8. BDS 265 ............................................................................................... 98
2.2. RİSK DEĞERLENDİRMESİ VE RİSKLERE KARŞI ALINAN
ÖNLEMLER............................................................................................... 100
2.2.0. Genel Açıklama.................................................................................... 100
2.2.1. BDS 300 ............................................................................................... 100
2.2.2. BDS 315................................................................................................ 103
2.2.3. BDS 320 ............................................................................................... 113
2.2.4. BDS 330................................................................................................ 115
2.2.5. BDS 402 ............................................................................................... 121
2.2.6.BDS 450 ................................................................................................ 126
2.3. DENETİM KANITLARI İLE İLGİLİ STANDARTLAR .......................... 131
2.3.0. Genel Açıklama.................................................................................... 131
2.3.1. BDS 500 .............................................................................................. 131
2.3.2. BDS 501................................................................................................ 140
2.3.3. BDS 505 ............................................................................................... 144
2.3.4. BDS 510 ............................................................................................... 151
2.3.5. BDS 520 ............................................................................................... 154
2.3.6. BDS 530................................................................................................ 157
2.3.7. BDS 540................................................................................................ 162
2.3.8. BDS 550 ............................................................................................... 168
2.3.9. BDS 560................................................................................................ 173
2.3.10. BDS 570.............................................................................................. 177
2.3.11. BDS 580 ............................................................................................ 181
3. BAĞIMSIZ DENETİM STANDARTLARI
(BDS 600-BDS 810)............................................................................................... 185
3.0. GENEL BAKIŞ.......................................................................................... 185
3.1. DİĞER ÇALIŞMALARIN KULLANIMI İLE İLGİLİ
STANDARTLAR........................................................................................ 185
3.1.0. Genel Açıklama.................................................................................... 185
3.1.1. BDS 600 ............................................................................................... 188
3.1.2. BDS 610 ............................................................................................... 195
3.1.3. BDS 620................................................................................................ 198
GİRİŞ............................................................................................................. 198
3.2. DENETİM SONUÇLARI VE RAPORLANMASI.................................... 201
3.2.0. Genel Açıklama.................................................................................... 201
3.2.1. GKG Raporlama Standartları.............................................................. 201
3.2.2. Denetimi Tamamlama İşlemleri .......................................................... 203
3.2.3. Sonuçların Değerlendirilmesi............................................................. 205
3.2.4. Raporlamaya İlişkin BDS’ler............................................................... 207
3.2.4.1. BDS 700 ...................................................................................... 207
3.2.4.2. BDS 701 ...................................................................................... 211
3.2.4.3. BDS 705 ...................................................................................... 213
3.2.4. 4. BDS 706 ..................................................................................... 216
3.2.4.5. BDS 710 ...................................................................................... 219
3.2.4.6. BDS 720 ..................................................................................... 224
3.2.5. Denetim Raporunun Yazılması........................................................... 229
3.2.5.1. Borsa ve Bağımsız Denetim Raporu........................................... 234
3.2.5.2. BİGİ Olumlu Görüş.................................................................... 235
3.2.5.3. BİGİN Olumlu Görüş................................................................. 239
3.2.5. 4. BİGİN Mevzuat Zorunlu Denetimi........................................... 242
3.2.5.5. Yıllık Faaliyet Raporuna İlişkin Denetim.................................. 245
3.3. UZMANLIK GEREKTİREN ALANLAR.................................................. 247
3.3.0. Genel Açıklama.................................................................................... 247
3.3.1. BDS 800 ............................................................................................... 249
3.3.2. BDS 805 ............................................................................................... 253
3.3.3. BDS 810 ............................................................................................... 256
4. SINIRLI BAĞIMSIZ DENETİM STANDARTLARI ........................................ 263
4.0. GENEL BAKIŞ.......................................................................................... 263
4.1. SBDS 2400 ................................................................................................ 265
4.2. SBDS 2410................................................................................................. 272
5. İLGİLİ HİZMETLER STANDARTLARI .......................................................... 279
5.0. GENEL BAKIŞ.......................................................................................... 279
5.1. 4400 .......................................................................................................... 279
5.2. İHS 4410.................................................................................................... 288
6. GÜVENCE DENETİMİ STANDARTLARI...................................................... 301
6.0. GENEL BAKIŞ .......................................................................................... 301
6.1. GDS 3000................................................................................................... 304
6.2. GDS 3400................................................................................................... 317
6.3. GDS 3402................................................................................................... 322
6.4. GDS 3410................................................................................................... 330
6.5. GDS 3420................................................................................................... 339
6.6. GDS GENEL DEĞERLENDİRME ........................................................... 343
6.7. GÜVENCE DENETİM SÜRECİ .............................................................. 345
6.8. GDS ve BDS KARŞILAŞTIRMASI ......................................................... 346
7. DENETİM ÜZERİNE GENEL DEĞERLENDİRME......................................... 347
70. GENEL BAKIŞ........................................................................................... 347
71. DENETİM ................................................................................................. 347
710.Genel Açıklama....................................................................................... 347
711. Denetimin Tanımı................................................................................. 349
712. Denetim İktisadi Birim İçin Yapılır...................................................... 349
713. Denetim Bir Karşılaştırmadır............................................................... 350
714. Denetim Uzman Kişilerce Yapılır.......................................................... 350
715. Denetimde Kanıtlar Toplanır Ve Değerlendirilir................................. 350
716. Denetim Sonucunda Rapor Düzenlenir............................................... 350
717. Denetim Bir Süreçtir............................................................................. 350
718. Denetim Yerine Kullanılan Terimler..................................................... 351
72. DENETİM TÜRLERİ................................................................................. 352
720. Genel Açıklama...................................................................................... 352
721. Amaçları Bakımından Denetim ........................................................... 352
722. Kapsam Açısından Denetim ................................................................. 354
723. Yapılış Nedenine Göre Denetim............................................................ 354
724. Uygulama Zamanına Göre Denetim..................................................... 355
725. Denetçi Statüsü Bakımından Denetim................................................. 355
726. SPK Açısından Denetim........................................................................ 356
727. 3568 Sayılı Kanun Açısından Denetim................................................. 358
728. Dış Denetim Türleri............................................................................... 358
73. DENETÇİ................................................................................................... 359
730. Genel Açıklama...................................................................................... 359
731. Bağımsız Denetçiler............................................................................... 360
732. İç Denetçiler........................................................................................... 361
733. Kamu Denetçileri................................................................................... 362
734. SPK Açısından Denetçiler..................................................................... 363
735. Yeminli Mali Müşavirler........................................................................ 364
736. Denetçi Yerine Kullanılan Yabancı Unvanlar....................................... 365
74. DENETİM DÜZENLEMELERİ................................................................. 365
740. Genel Açıklama...................................................................................... 365
741. ABD’deki Düzenlemeler........................................................................ 366
742. IFAC Düzenlemeleri.............................................................................. 367
743. AB Düzenlemeleri................................................................................. 367
744. Türkiye Düzenlemeleri.......................................................................... 368
744.0. Ön Açıklama....................................................................................... 368
744.1. Yeni TTK ............................................................................................ 368
744.2. Sermaye Piyasası Mevzuatı................................................................. 369
744.3. Bankacılık Mevzuatı........................................................................... 370
744.4. Mesleki Düzenlemeler........................................................................ 370
744.4. Diğer Düzenlemeler............................................................................ 371
75. DENETİM SÜRECİ................................................................................. 373
750. Genel Açıklama...................................................................................... 373
751. Denetim İşinin Alınması....................................................................... 373
751.0. Ön açıklama........................................................................................ 373
751.1. Müşteri işletmenin Tanınması............................................................ 374
751.2. Önceki Denetçi İle Görüşme.............................................................. 374
751.3. Denetim Sözleşmesinin İmzalanması................................................ 375
752. Denetim Planlaması.............................................................................. 376
752.0. Ön Açıklama.................................................................................. 376
752.1. İşletme Hakkında Temel Bilgilerin Toplanması........................... 377
752.2. Denetim Programının Hazırlanması........................................... 378
752.3. Zaman Planlaması......................................................................... 378
752.4. İşgücü Planlaması ve Gözetim...................................................... 379
753. Denetimin Yürütülmesi......................................................................... 380
753.0. Ön Açıklama.................................................................................. 380
753.1. İç Kontrol Yapısının İncelenmesi.................................................. 380
753.2. Denetim Programı Değişiklikleri................................................. 381
753.3. Hesap Kalanlarının Doğruluğunu Araştırma.............................. 381
754. Denetimin Tamamlanması.................................................................... 382
754.0 Ön Açıklama................................................................................... 382
754.1. Denetim Raporunun Teslim Edilmesi.......................................... 382
754.2. Denetim Raporunun Teslim Alınması......................................... 383
755. Denetim Süreci Muhasebe İlişkisi......................................................... 383
755.0. Ön Açıklama.................................................................................. 383
755.1. Dayanaklarda Örtüşme................................................................. 384
755.2. Kanıtlarda Özdeşleşme....................................................................... 384
755.3. Amaçlarda Birleşme........................................................................... 384
755.4. Görevlerde Bütünleşme...................................................................... 384
755.5. Meslek Unvanlarında Aşama........................................................ 385
756. Kurumsal Yönetim Denetim İlişkisi..................................................... 386
756.0. Ön Açıklama.................................................................................. 386
756.1. Şeffaflık.......................................................................................... 386
756.2. Hesap Verebilirlik.............................................................................. 386
756.3. Sorumluluk......................................................................................... 387
756.4. Adillik................................................................................................. 388
756.5. Kurumsal Yönetim Çalışmaları.......................................................... 388
756.6. Kurumsal Yönetişim ..................................................................... 391
757. Önemlilik............................................................................................... 391
757.0. Önemliliğin Tanımı ve Açıklaması............................................... 391
757.1. Planlama Aşamasında Önemlilik................................................. 392
757.2. Denetim Aşamasında Önemlilik.................................................. 393
757.3. Denetimin Tamamlanma Aşamasında Önemlilik....................... 393
757.4. Önemliliğin Önemi....................................................................... 394
758.0. Riskin Tanımı ve Açıklaması........................................................ 394
758.1. Denetim Riski..................................................................................... 395
758.2. Önemlilik-Denetim Riski İlişkisi....................................................... 395
758.3. Denetim Riski Türleri......................................................................... 395
758.4. Yapısal Risk......................................................................................... 395
758.5. Kontrol Riski....................................................................................... 396
758.6. Bulgu Riski.......................................................................................... 396
759. Risk Odaklı Denetim ............................................................................ 397
759.0. Ön Açıklama.................................................................................. 397
759.1. Risk Odaklı Denetimin Nedenleri................................................ 397
759.2. Risk Odaklı Denetimin Niteliği.................................................... 398
759.3. Geleneksel Denetim-Risk Odaklı Denetim.................................. 399
759.4. Risk Odaklı Denetimin Uygulanması........................................... 400
76. İÇ KONTROL YAPISI............................................................................... 401
760. Genel Açıklama................................................................................ 401
761. İç Kontrole İlişkin Sorumluluklar........................................................ 403
761.0. Ön Açıklama.................................................................................. 403
761.1. İşletme Yönetimi-İç Kontrol İlişkisi............................................. 403
761.2. Planlama-İç Kontrol İlişkisi.......................................................... 403
761.3. Riskler ve İç Kontrol Dengesi....................................................... 404
761.4. Bağımsız Denetçi-İç Kontrol İlişkisi.................................................. 405
762. İç Kontrol Yapısının Bileşenleri............................................................ 405
762.0. Ön Açıklama.................................................................................. 405
762.1. Kontrol Ortamı............................................................................. 406
762.2. Risk Değerlendirmesi.................................................................... 408
762.3. Kontrol Faaliyetleri....................................................................... 410
762.4. Bilgi ve İletişim................................................................................... 411
762.5. Kontrollerin İzlenmesi.................................................................. 411
763. İç Kontrol İşleyişi ...............................................................................412
763.0. Ön Açıklama.................................................................................. 412
763.1. İç Kontrol Yapısının Kurulması.................................................... 412
763.3. İç Kontrol Yapısını Tanıma........................................................... 415
763.4. Etkin İç Kontrol Yapısı.................................................................. 415
763.5. Etkin Olmayan İç Kontrol Yapısı.................................................. 416
763.6. İç Kontrolun Belgelendirilmesi.................................................... 416
763.7. İşletme Risklerinin Belirlenmesi ve
Değerlendirilmesi.......................................................................... 417
763.8. Denetçinin İşletmeyi Tanıma Yükümlülüğü................................ 418
764. İç Denetim.............................................................................................. 418
764.0. Ön Açıklama.................................................................................. 418
764.1. İç Denetimin Tanımı..................................................................... 419
764.2. İç Denetimin Amacı ve Kapsamı.................................................. 419
764.3. İç Denetim-İç Kontrol İlişkisi...................................................... 420
764.4. İç Denetim Standartları................................................................ 421
764.5. İç Denetimin İşletmedeki Yeri ve Önemi..................................... 421
764.6. İç Denetçi - Dış Denetçi Karşılaştırması...................................... 422
765. Finansal Tablolardaki Hatalar .............................................................. 423
765.0. Hatalar........................................................................................... 423
765.1. Günlük Defter Kayıt Hataları............................................................. 424
765.2. İşlemlerin Günlük Deftere Kaydedilmemesi................................ 424
765.3. Kaydedilmemesi Gereken İşlemlerin Kaydı................................. 424
765.4. Diğer Hatalar................................................................................. 425
765.5. Finansal Tablolardaki Hatalar...................................................... 425
766. Hile ve Usulsüzlük................................................................................. 426
766.0. Ön Açıklama.................................................................................. 426
766.1. Küresel İlkeler Sözleşmesi............................................................. 427
766.2. Hilenin Özellikleri ve Hile Türleri................................................ 428
766.3. Hile Üçgeni.................................................................................... 429
766.4. Kırmızı Bayraklar......................................................................... 430
766.5. Varlıkların Kötüye Kullanılması (VKK)....................................... 432
766.6. Hileli Finansal Raporlama (HFR)................................................. 433
766.7. Hilenin Önlenmesi........................................................................ 434
77. DENETİM YAKLAŞIMLARI..................................................................... 437
770. Denetimin Nedenleri ve Amaçları........................................................ 437
770.0. Ön Açıklama.................................................................................. 437
770.1. Finansal Tablolar Çıkar Gruplarının Artması............................. 438
770.2. Finansal Tabloların Güvenilir Olmama Olasılığı......................... 439
770.3. Güvenilir Bilgi Gerekliliği............................................................ 439
770.4. Finansal Tablolarla İlgili Bir Görüşe Ulaşmak............................. 439
770.5. Hata ve Hileleri Ortaya Çıkarmak................................................ 440
770.6. Hata ve Hileleri Önlemek.............................................................. 441
770.7. İşletme Yönetimine Önerilerde Bulunmak.................................. 441
770.8. Yönetim İddialarını Test Etmek.................................................... 441
771. Denetimde Küme Yaklaşımı ................................................................. 442
771.0. Ön Açıklama.................................................................................. 442
771.1. Dönen Varlıkların Denetimi......................................................... 442
771.2. Duran Varlıkların Denetimi......................................................... 447
771.3.Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların Denetimi.................................. 448
771.4. Uzun Vadeli Yabancı Kaynakların Denetimi................................ 450
771.5. Özkaynak Denetimi...................................................................... 450
771.6. Gelir Tablosu Denetimi................................................................. 451
772. Denetimde Döngü Yaklaşımı................................................................ 452
772.0. Ön Açıklama.................................................................................. 452
772.1. Denetim Döngülerinin Oluşturulması......................................... 453
772.2. Döngü Yaklaşımında Denetim Amaçları..................................... 454
772.3. İşlem (Kontrol) Testleri................................................................. 455
772.4. Hesap Kalanı Testleri.................................................................... 455
772.5. Sunum ve Açıklama Testleri......................................................... 456
772.6. Döngü Yaklaşımında Denetim Alanları....................................... 456
773. Satış ve Tahsilat Döngüsü...................................................................... 457
773.0. Ön Açıklama.................................................................................. 457
773.1. Döngünün İşleyişi......................................................................... 458
773.2. Satışların Denetimi....................................................................... 459
773.3. Ticari Alacakların Denetimi......................................................... 461
774. Satın Alma ve Ödeme Döngüsü............................................................ 466
774.0. Ön Açıklama.................................................................................. 466
774.1. Döngünün İşleyişi......................................................................... 467
774.2. Ticari Borçların Denetimi.................................................................. 468
774.3. Maddi Duran Varlıkların Denetimi............................................. 469
774.4. Maddi Olmayan Duran Varlıkların Denetimi............................. 473
774.5. Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerin Denetimi............................... 475
775. Stok ve Üretim Döngüsü........................................................................ 476
775.0. Ön Açıklama.................................................................................. 476
775.1. Ticaret İşletmelerinde Stok ve Satış Döngüsü.............................. 477
775.2. Üretim işletmelerinde Üretim Döngüsü....................................... 478
75.3. Stok Denetimi....................................................................................... 480
776.0. Ön Açıklama.................................................................................. 484
776.1. Döngünün İşleyişi......................................................................... 484
776.2. Denetim Amaçları ........................................................................ 485
776.3. Kontrol Testleri............................................................................. 486
776.4. Maddi Doğrulama Testleri............................................................ 486
777. Kaynak Edinme ve Geri Ödeme............................................................ 487
777.0. Ön Açıklama.................................................................................. 487
777.1. Döngünün İşleyişi......................................................................... 488
777.2. Mali Borçların Denetimi............................................................... 489
777.3. Ticari Borçların Denetimi............................................................ 490
777.4. Diğer Borçlar ve Alınan Avanslar................................................. 492
777.5. Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler..................................... 493
777.6. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar.................................................... 495
777.7. Özkaynaklar.................................................................................. 496
777.8. Kaynak Ödemeleri......................................................................... 497
778. Nakit Denetimi ..................................................................................... 498
778.0. Ön Açıklama.................................................................................. 498
778.1. Kasa Hesabının Denetimi ............................................................ 500
778.2. Bankalar Hesabının Denetimi...................................................... 504
778.3. Alınan Çeklerin Denetimi............................................................ 505
778.4. Verilen Çekler ve Ödeme Emirlerinin Denetimi.......................... 507
8. SONUÇ.............................................................................................................. 509
80. ÖZETLEME................................................................................................ 509
81. SON SÖZ.................................................................................................... 511
82. A GLOSSARY OF AUDITING TERMS..................................................... 512
83. YARARLANILAN KAYNAKLAR............................................................. 516
84. YAZARIN ÖZGEÇMİŞİ............................................................................ 520
85. YAZARIN YAYIMLANMIŞ KİTAPLARI................................................. 522
86. TDS TEST SORU OLASILIKLARI............................................................ 524
860. Genel Açıklama...................................................................................... 524
861. Etik Kurallar ve Kalite Yönetim Standartları........................................ 524
862. Bağımsız Denetim Standartları (BDS 200-BDS 580)........................... 531
864 Sınırlı Bağımsız Denetim Standartları (SBDS 2400-SBDS 2410)......... 557
865. İlgili Hizmetler Standartları (İHS 4400- İHS 4410)............................ 558
866. Güvence Denetimi Standartları (GDS 3000-GDS
3420) .................................................................................................... 559