TÜRKİYE VE ORTA ASYA

Tarih Türkiye’yi dünyanın en stratejik ve en çok göz dikilen coğrafyasına yerleştirerek ona son derece cömert davranmış ve bunun sonucunda da Türkiye’nin dünya siyasetindeki rolü nüfusunun veya ekonomik gücünün sağlayabileceğinden çok daha büyük olmuştur. Ne var ki aynı tarih onu bir zamanlar Sovyetler Birliği’nin ve şimdi Rusya'nın yanı başına yerleştirerek ve kuzeydeki bu dev güce karşı koyabilmesine yetecek kaynaklardan ve güçten yoksun bırakarak da Türkiye’ye son derece zalim davranmıştır.

Bu kitapta bir araya getirilen makaleler, bir yandan Türkiye'nin 1950 sonrasındaki genel dış politikasının ve özellikle Sovyetler Birliği'ne dönük politikasının değerlendirmesini yapıyor; diğer yandan da dönemin genel uluslararası ilişkileri çerçevesinde Ortadoğu'dan Orta Asya'ya uzanan coğrafyada, özellikle II. Dünya Savaşı sonrasında yaşanan ideolojik, politik ve kurumsal dönüşümleri ele alıyor. Ayrıca, eski ve yeni Orta Asya'da etnisite, din, ulusçuluk ve siyasal sistem gibi olguları yetkin bir biçimde inceliyor. Dahası, günümüz Orta Asya’sının dünya sistemiyle bütünleşmesine ve bu bağlamda Türkiye ile İran'ın rolüne uzanan geniş bir bakış açısı sunuyor. Türkiye ve Orta Asya'nın, zengin içeriği ve Kemal Karpat'ın her zamanki geniş görüş açısı ve çözümleme derinliğiyle alanında önemli bir boşluğu dolduracağına inanıyoruz.

Kemal Karpat’ın her zaman -henüz Sovyetler Birliği ayaktayken dahi- canlı bir Orta Asya ilgisi vardı. Burada Sovyetler Birliği ile ilişkilerin yanı sıra yeni kurulan Orta Asya cumhuriyetlerinin deneyimi de ele alınıyor; Türkiye’nin bu coğrafya ile geçmiş ve güncel ilişkileri irdeleniyor. Türkiye’nin yetiştirdiği en önemli sosyal bilimcilerden olan Kemal Karpat tarih, sosyoloji, siyaset bilimi, nüfus araştırmaları, edebiyat araştırmaları gibi sahalarda eser vermiş, yapıtları Cambridge, Oxford, Princeton, Brill kalitesindeki yayınevlerince basılmış dünya çapında bir değerimizdir. Kitapları, makaleleri farklı ülkelerde, değişik dillerde yayınlanmıştır.

"Dünyada dengeler çok değişti. Bu dengeleri Soğuk Savaş fikirleriyle ele almak ve o şekilde muhakeme etmek yanlıştır."

Kemal Karpat Türkiye ve Orta Asya eserinde, bir yanı ile uzak bir yanı ile yakın olan Orta Asya ile Türkiye Cumhuriyeti’nin geçmiş ve güncel ilişkilerini değerlendiriyor. Konuya tarihsel öncül olarak Türk-Sovyet ilişkilerini göz önüne alan Karpat, 1991 sonrası kurulan Orta Asya cumhuriyetlerinin evrimini gözler önüne seriyor.