TAHLİL İdare Hukuku Konu Anlatım Kitabı

BÖLÜM 1:
İDARE VE İDARE HUKUKU
1.1. İdare Kavramı...............................................................................................1
1.1.1. Organik Anlamda İdare (İdari Teşkilat)....................................................2
1.1.2. Fonksiyonel Anlamda İdare (İdari İşlev/Faaliyet)....................................5
1.1.3. T.C. Devlet İdaresinin Başlıca Görevleri...................................................8
1.1.3.1. Milli Güvenliğin Korunması................................................................8
1.1.3.2. Kolluk Faaliyetleri..............................................................................8
1.1.3.3. Kamu Hizmetlerinin Yürütülmesi.......................................................8
1.1.3.4. Özendirme ve Destekleme (Teşvik) Faaliyetleri.................................9
1.1.3.5. İç Düzen (Özyönetim) Faaliyetleri......................................................9
1.2. İdare Hukukunun Tanımı ve Kapsamı...........................................................10
1.3. İdare Hukukunun Tarihsel Gelişimi...............................................................14
1.3.1. Dünyada İdare Hukukunun Gelişimi.....................................................14
1.3.2. Türkiye’de İdare Hukukunun Gelişimi...................................................15
1.4. İdare Hukukunun Özellikleri.........................................................................18
1.4.1. İdare Hukuku Kamu Hukukunun Alt Dalıdır............................................18
1.4.2. İdare Hukuku Genç Bir Hukuk Dalıdır......................................................19
1.4.3. İdare Hukuku Statü Hukukudur...............................................................19
1.4.4. İdare Hukuku Bağımsız ve Özerktir.........................................................20
1.4.5. İdare Hukuku Tedvin (Kodife) Edilmemiştir.............................................20
1.4.6. İdare Hukuku İçtihatlara Dayanır ve Dinamiktir......................................20
1.4.7. İdare Hukukundan Kaynaklanan Sorunlar İdari Yargıda Çözümlenir.......21
1.4.8. İdare Hukuku Diğer Disiplinlerle Yakın İlişkidedir....................................21
1.4.9. İdare Hukuku Kozalist Bir Hukuk Dalıdır..................................................21
1.5. İdare Hukukunun Kaynakları........................................................................22
1.5.1. Anayasa...................................................................................................22
1.5.2. Kanun......................................................................................................22
1.5.3. Uluslararası Antlaşmalar.........................................................................23
1.5.4. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri............................................................23
1.5.5. Yönetmelik..............................................................................................25
1.5.6. Diğer Adsız Düzenleyici İşlemler ve Yardımcı Kaynaklar..........................25
1.5.7. Yardımcı Kaynaklar..................................................................................26
1.5.7.1. Doktrin (Öğreti).................................................................................26
1.5.7.2. Yargısal İçtihatlar (Mahkeme Kararları)..............................................26
BÖLÜM 2:
İDARE HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ
2.1. Hukuk Devleti İlkesi......................................................................................28
2.1.1.1. Hukuk Devletinin Tarihsel Gelişimi....................................................29
2.1.1.1.1. Mülk Devlet Anlayışı.....................................................................29
2.1.1.1.2. Hazine Teorisi...............................................................................29
2.1.1.1.3. Polis Devleti .................................................................................30
2.1.1.1.4. Modern Hukuk Devletine Geçiş...................................................30
2.1.1.2. Hukuk Devletinin Teorik Temelleri.....................................................32
2.1.1.3. Hukuk Devletinin Temel Unsurları.....................................................33
2.1.1.3.1. Kuvvetler Ayrılığı İlkesi.................................................................34
2.1.1.3.2. Kanunların Genelliği ve Soyutluğu...............................................35
2.1.1.3.3. Hukuki Güvenlik İlkesi..................................................................35
2.1.1.4. Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması.............................................36
2.1.1.5. Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı..........................................................36
2.2. Demokratik Devlet İlkesi (AY m. 2)...............................................................37
2.2.1. Demokratik Devlet Kavramı ve Tarihsel Gelişimi.....................................37
2.2.2. Demokratik Devletin Temel Unsurları.....................................................37
2.2.2.1. Çoğulculuk ve Siyasi Partiler..............................................................37
2.2.2.2. Seçimler ve Temsil.............................................................................38
2.2.4. Halk Egemenliği ve Katılımcı Demokrasi.................................................38
2.2.5. Demokratik Devlet İlkesinin İdare Hukukuna Yansımaları.......................39
2.3. Laik Devlet İlkesi (AY m. 2)............................................................................39
2.3.1. Laiklik Kavramı ve Tarihsel Gelişimi.........................................................39
2.3.2. Türkiye’de Laiklik Anlayışı ve Uygulaması................................................39
2.3.3. Din ve Vicdan Özgürlüğü.........................................................................40
2.3.4. Devletin Din Karşısındaki Tarafsızlığı.......................................................40
2.3.5. Laik Devlet İlkesinin İdare Hukukuna Etkileri..........................................41
2.4. Sosyal Devlet İlkesi (AY m. 2)........................................................................41
2.4.1. Sosyal Devlet Kavramı ve Tarihsel Gelişimi..............................................41
2.4.2. Sosyal Devletin Temel Görevleri..............................................................42
2.4.3. Sosyal Haklar ve Devletin Yükümlülükleri...............................................42
2.4.4. Sosyal Adalet ve Fırsat Eşitliği.................................................................42
2.4.5. Sosyal Devlet İlkesinin İdare Hukukuna Yansımaları...............................43
2.5. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet İlkesi (AY m. 2).....................................43
2.5.1. Atatürk Milliyetçiliği Kavramı ve Tarihsel Bağlam....................................43
2.5.2. Atatürk Milliyetçiliğinin Temel İlkeleri.....................................................43
2.5.3. Atatürk Milliyetçiliği ve Çağdaşlaşma......................................................44
2.5.4. Atatürk Milliyetçiliğinin Anayasal Sistemdeki Yeri...................................44
2.5.5. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet İlkesinin İdare Hukukuna Etkileri....44
2.6. Eşitlik İlkesi (AY m. 10)..................................................................................45
2.6.1. Eşitlik Kavramı ve Hukuki Niteliği............................................................45
2.6.2. Kanun Önünde Eşitlik..............................................................................45
2.6.3. Ayrımcılık Yasağı......................................................................................45
2.6.4. Pozitif Ayrımcılık ve Eşitlik İlkesi..............................................................45
2.6.5. Eşitlik İlkesinin İdare Hukukundaki Uygulamaları....................................46
2.6.6. Eşitlik İlkesinin Yargısal Denetimi............................................................46
BÖLÜM 3:
1982 ANAYASASI’NDA İDAREYE İLİŞKİN TEMEL İLKELER
3.1. İdarenin Bütünlüğü İlkesi..............................................................................48
3.1.1. Hiyerarşi..................................................................................................49
3.1.2. İdari Vesayet...........................................................................................52
3.1.2.1. İdari Vesayetin Temel Özellikleri:.......................................................52
3.1.2.2. İdari Vesayet Türleri:..........................................................................52
3.1.3. 1982 Anayasası’nda İdari Vesayet Yetkisinin Kapsamı
ve Sınırları (AY m.127).............................................................................56
3.2. Merkezden ve Yerinden Yönetim .................................................................57
3.2.1. Merkezden Yönetim Tanımı ve Kapsamı..................................................57
3.2.2. Merkezden Yönetimin Temel Özellikleri..................................................58
3.2.3. Merkezden Yönetimin Avantajları ve Dezavantajları...............................58
3.2.3.1. Yetki Genişliği İlkesi (Tevsi-i Mezuniyet) ve Uygulamaları..................60
3.3. Yerinden Yönetim İlkesi ...............................................................................63
3.3.1. Yerinden Yönetimin Tanımı ve Kapsamı..................................................63
3.3.2. Yerinden Yönetimin Temel Özellikleri......................................................64
3.3.3. Yerinden Yönetim Türleri.........................................................................64
3.3.3.1. Siyasi Yerinden Yönetim.....................................................................64
3.3.3.2. İdari Yerinden Yönetim......................................................................65
3.3.3.2.1. Coğrafi (Yer Yönünden) Yerinden Yönetim:..................................67
3.3.3.2.2. Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim:...........................................67
3.3.4. Yerinden Yönetimin Avantajları ve Dezavantajları...................................69
3.3.5. Yerinden Yönetim ve Demokrasi İlişkisi...................................................71
3.4. Merkezden ve Yerinden Yönetim İlkelerinin Uygulamadaki Yansımaları
ve Karşılaştırılması........................................................................................71
3.5. İdarenin Kanuniliği İlkesi (AY m. 123)...........................................................72
3.5.1. Kanuni İdare İlkesinin Anlamı ve Kapsamı...............................................72
3.5. 2. İdarenin Düzenleyici İşlemleri................................................................73
3.5.2.1. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri .....................................................73
3.5.2.2. Yönetmelikler.....................................................................................74
3.6. Kamu Tüzel Kişiliği (AY m. 123).....................................................................76
3.6.1. Kamu Tüzel Kişiliğinin Kuruluşu...............................................................76
3.6.2 Kamu Tüzel Kişiliklerinin Özellikleri..........................................................76
3.6.3. Kamu Tüzel Kişilerinin Türleri..................................................................78
3.6.3.1. Anayasal Kamu Tüzel Kişileri..............................................................78
3.6.3.2. Kanunla Kurulan Kamu Tüzel Kişileri..................................................78
3.6.3.3.Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Kurulan Kamu Tüzel Kişileri .........79
3.6.4. Kamu Tüzel Kişiliğinin Sona Ermesi.........................................................79
3.7. İdarenin Mali Sorumluluğu (AY m. 125)........................................................80
3.8. İdarenin Yargısal Denetimi (AY m. 125)........................................................81
3.8.1. İdari Yargının Kapsamı.............................................................................82
3.9. Kanunsuz Emir (AY m. 137)...........................................................................82
3.11. Savunma Hakkı ve Disiplin Cezaları (AY m. 129).........................................84
BÖLÜM 4:
İDARİ TEŞKİLAT
4.1. Merkezi İdarenin Başkent Teşkilatı...............................................................88
4.1.1. Cumhurbaşkanlığı...................................................................................88
4.1.1.1. Cumhurbaşkanı adaylığı ve seçimi (m.101).......................................88
4.1.1.2. Cumhurbaşkanının Cezai Sorumluluğu..............................................91
4.1.1.3. Cumhurbaşkanlığı Makamı ...............................................................92
4.1.1.4. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı ............................................92
4.1.1.5. Cumhurbaşkanlığı Ofisleri..................................................................93
4.1.1.6. Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekâlet ve
bakanlar (m.106) ..............................................................................94
4.1.1.7. Bakanlıklar.........................................................................................95
4.1.1.8. Bakanlar, Bakan Yardımcıları ve Diğer Hükümler...............................95
4.1.1.9. Bakanlıkların Temel Kuruluşları ve Hiyerarşik Kademeler..................97
4.1.1.10. Bakanlıkların Hiyerarşik Kademeleri................................................97
4.1.1.11. Cumhurbaşkanlığına Bağlı Kurum ve Kuruluşlar..............................98
4.2. Merkeze Yardımcı Kuruluşlar .......................................................................112
4.2.1. Danıştay..................................................................................................112
4.2.1.1. Danıştay.............................................................................................112
4.2.1.2. Nitelik, Seçim ve Atanma...................................................................114
4.2.1.3. Danıştay Üye Seçimi..........................................................................115
4.2.1.4. Danıştay Başkanı, Başsavcısı, Başkanvekilleri ve Daire Başkanları.....116
4.2.1.5. Danıştay Tetkik Hâkimi ve Savcılarının Atanmaları ve Dairelere
Verilmeleri.........................................................................................117
4.2.1.7. Danıştay Genel Kurulu.......................................................................118
4.2.1.8. Danıştayın Görevleri..........................................................................118
4.2.1.9. İlk derece mahkemesi olarak Danıştay’da görülecek davalar............119
4.2.1.10. İdari uyuşmazlık ve davalarda görev ...............................................120
4.2.1.11. Birinci Dairenin Görevleri................................................................120
4.2.1.12. Başkanlar Kurulu..............................................................................121
4.2.1.13. Başkanlık Kurulu..............................................................................121
4.2.1.14. Disiplin Cezaları...............................................................................122
4.2.1.15. Görevin Sona Ermesi.......................................................................122
4.2.2. Sayıştay ..................................................................................................123
4.2.2. 1. Tanımlar............................................................................................124
4.2.2. 2. Sayıştayın Bağımsızlığı, Denetim Alanı, Görev ve Yetkileri................125
4.2.2. 3. Sayıştayın denetim alanı:..................................................................126
4.2.2. 4. Sayıştay’ın Görevleri.........................................................................128
4.2.2. 5. Sayıştay’ın Yetkileri...........................................................................129
4.2.2. 6. Sorumlular ve sorumluluk halleri......................................................129
4.2.2. 7. Sayıştay Mensupları ve Kuruluşuna Dahil Organlar..........................130
4.2.2. 8. Sayıştay Başkan ve Üyelerinin Nitelikleri..........................................130
4.2.2. 9. Sayıştay Başkanı Seçimi.....................................................................131
4.2.2. 10. Sayıştay Daire Başkanları Seçimi.....................................................132
4.2.2. 11. Sayıştay Üyeleri Seçimi...................................................................132
4.2.2. 11. Sayıştay Başsavcısı ve Savcısı ..........................................................133
4.2.2. 12. Başkanlık, Yargı, Karar ve Diğer Organların Kuruluş, İşleyiş,
Görev ve Yetkileri............................................................................134
4.2.2. 14. Sayıştay Genel Kurulu.....................................................................135
4.2.2. 15. Sayıştay Temyiz Kurulu ...................................................................136
4.2.2. 16. Daireler ..........................................................................................137
4.2.2. 17. Sayıştay Denetimi...........................................................................137
4.2.2. 18. Denetim süreci ...............................................................................137
4.2.2. 19. Dış denetim genel değerlendirme raporu.......................................138
4.2.2. 20. Faaliyet Genel Değerlendirme Raporu............................................139
4.2.2. 21. Genel Uygunluk Bildirimi ..............................................................140
4.2.2. 22. Sayıştay İlamları..............................................................................141
4.2.2. 23. Kanun yollarına başvurma..............................................................141
4.2.2. 25. Yargılamanın iadesi.........................................................................141
4.2.2. 25. Sayıştay Karar Düzeltilmesi ...........................................................142
4.2.2. 26. Karşılaştırma...................................................................................143
4.2.2. 27. Süreler............................................................................................143
4.2.2. 28. İçtihatların birleştirilmesi ...............................................................143
4.2.2. 29. Danıştay ile Sayıştay kararları arasındaki uyuşmazlık hali...............144
4.2.2. 30. Bütçe ..............................................................................................144
4.2.3. Milli Güvenlik Kurulu...............................................................................144
4.2.4. Yüksek Askeri Şura..................................................................................145
4.2.5. Ekonomik ve Sosyal Konsey.....................................................................147
4.2.6. Devlet Denetleme Kurulu........................................................................147
4.3. Merkezi İdarenin Taşra Teşkilatı....................................................................148
4.3.1. 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu...................................................................148
4.2.1.1. İdari Bölünme Değişiklikleri ve Yetki Dağılımı....................................149
4.2.1.2. İl İdaresi Kanunu’na Göre İl Düzeyinde İdari Yapı..............................151
4.2.1.3. Valilerin Hukuki Durumları, Görev ve Yetkileri ..................................153
4.2.1.7. İlçe İdaresi ve Teşkilatı.......................................................................165
4.2.1.8 Kaymakamların Hukuki Durumları, Görev ve Yetkileri........................166
4.2.1.9 Kaymakam’ın Görev, Yetki ve Sorumlulukları......................................168
4.2.1.10. Bucak İdaresi ve Teşkilatı.................................................................171
4.2.1.11. İl ve İlçe İdare Kurulları ...................................................................174
4.2.1.12. Vilayet İdaresi Kanunu - Çeşitli Hükümler........................................177
4.3.2. Valilik ve Kaymakamlık Birimleri Teşkilat, Görev ve Çalışma
Yönetmeliği.............................................................................................178
4.3.3. Mülki İdare Amirleri Atama, Değerlendirme Ve Yerdeğiştirme
Yönetmeliği.............................................................................................184
4.3.4. Disiplin Amirleri Yönetmeliği...................................................................190
4.3.5. Bölge Teşkilatı.........................................................................................190
4.3.5.1. Bölge Müdürlükleri............................................................................191
4.3.5.2. Bölge Kalkınma İdareleri....................................................................194
4.3.5.3. Kalkınma Ajansları.............................................................................197
4.4. Yerinden Yönetim Kuruluşları ......................................................................213
4.4.1. Mahalli İdareler (Yer Yönünden Yerinden Yönetim)................................213
BÖLÜM 5:
DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR
5.1. Genel Olarak Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar......................................231
5.1.1. Tanım ve Kavramsal Çerçeve...................................................................231
5.2. Türkiye’deki Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar........................................234
5.2.1. 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu......................................................234
5.2.2. 2813 sayılı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Kanunu ......................240
5.2.3. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu........................................245
5.2.4. 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri
Hakkında Kanun......................................................................................247
5.2.5. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ................................254
5.2.6. 4734 sayılı Kamu İhale Kurulu Kanunu....................................................259
5.2.7. 660 Sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe Ve Denetim Standartları
Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname...............................................................................................265
5.2.8. Nükleer Düzenleme Kurumu Hakkında 95 sayılı Cumhurbaşkanlığı
Kararnamesi.............................................................................................270
5.2.9. 47 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi: Sigortacılık ve Özel
Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu...........................................272
5.2.10. Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun.........................................275
5.2.11. 4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Hakkında Kanun..........277
BÖLÜM 6:
KAMU KURUMU NİTELİĞİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI
6.1. Genel Çerçeve ve Anayasal Dayanak (1982 Anayasası m. 135)....................280
BÖLÜM 7:
İDARİ İŞLEMLER
7.1. İdari İşlemler................................................................................................286
7.1.1. İDARİ İŞLEM KAVRAMI VE TANIMI...........................................................286
7.1.2. İDARİ İŞLEMLERİN ÖZELLİKLERİ...............................................................286
7.1.2. İdari İşlemlerin Özellikleri.......................................................................286
7.1.2.1. İdari Makamlar Tarafından Tesis Edilme............................................286
7.1.2.2. Kamu Gücüne Dayanma....................................................................287
7.1.2.3. Tek Yanlılık.........................................................................................287
7.1.2.4. Hukuki Sonuç Doğurma Amacı..........................................................288
7.1.2.5. İcrailik (Etkili Karar Olma)..................................................................288
7.1.2.6. Re’sen İcra Edilebilirlik.......................................................................289
7.1.2.7. Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanma......................................289
7.1.2.8. Yargısal Denetime Tabi Olma.............................................................290
7.1.2.9. Kamu Yararı Amacı Taşıma.................................................................290
7.2. İdari İşlemlerin Unsurları..............................................................................290
7.2.1. Yetki Unsuru............................................................................................290
7.2.1.1. Konu Bakımından Yetki......................................................................291
7.2.1.2. Yer Bakımından Yetki ........................................................................291
7.2.1.3. Zaman Bakımından Yetki...................................................................291
7.2.1.4. Kişi Bakımından Yetki.........................................................................292
7.2.1.5. Yetki Sakatlıkları.................................................................................293
7.2.1.5.1. Yetki Gaspı....................................................................................293
7.2.1.5.2. Fonksiyon (Görev) Gaspı..............................................................294
7.2.1.5.3. Yetki Tecavüzü..............................................................................296
7.2.1.5.4. Ağır ve Bariz Yetki Tecavüzü.........................................................296
7.2.1.6. Yetki Devri ve İlgili Kavramlar.............................................................297
7.2.1.6.1. Yetki Devri: Tanımı, Kapsamı ve Hukuki Niteliği............................297
7.2.1.6.2. Yetki Devrinin Sınırları ve Türleri..................................................299
7.2.1.6.3. Yetkide Paralellik İlkesi.................................................................300
7.2.1.6.4. İmza Devri....................................................................................300
7.2.1.6.5. Vekâlet.........................................................................................303
7.2.1.6.6. Fiili Memur Teorisi........................................................................304
7.2.1.6.7. Tedviren Görevlendirme..............................................................305
7.2.2. Şekil Unsuru............................................................................................306
7.2.2.5. Asli ve Tali Şekil Sakatlıkları.............................................................312
7.2.2.6. Usul Kuralları ve Şekil İlişkisi............................................................314
7.2.2.7. Şekilde ve Usulde Paralellik İlkesi....................................................314
7.2.3. Sebep Unsuru..........................................................................................315
7.2.3.1. Sebep Unsurunun Tanımı ve Önemi..................................................316
7.2.3.2. Sebep Türleri......................................................................................316
7.2.3.3. Sebep İkamesi....................................................................................317
7.2.3.4. Sebep Unsurunda Sakatlıklar.............................................................317
7.2.3.5. Sebep Unsurunun Yargısal Denetimi.................................................319
7.2.4. Konu Unsuru...........................................................................................319
7.2.4.1. Konu Unsurunun Tanımı ve Kapsamı.................................................319
7.2.4.2. Konunun Hukuka Uygunluğu.............................................................320
7.2.4.3. Konu Unsurunda Sakatlıklar..............................................................320
7.2.5. Amaç (Maksat) Unsuru...........................................................................323
7.2.5.1. Kamu Yararı Kavramı..........................................................................324
7.2.5.2. Özel Amaç - Genel Amaç Ayrımı........................................................324
7.2.5.3. Amaç (Maksat) Unsurunda Meydana Gelen Sakatlık Halleri ............324
7.2.5.3.1. Kamu Yararı Amacından Sapma...................................................325
7.2.5.3.2. Özel Amaca Aykırılık.....................................................................326
7.2.5.3.3. Yetki Saptırması ..........................................................................326
7.2.5.3.4. Usul saptırması ............................................................................328
7.2.5.4. Takdir Yetkisi ve Amaç Unsuru İlişkisi.................................................329
7.3. İdari İşlemlerin Türleri..................................................................................333
7.3.1. Maddi Açıdan İdari İşlemler....................................................................333
7.3.1.1. Düzenleyici İşlemler (Kural-İşlemler).................................................333
7.3.1.1.1. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri.................................................333
7.3.1.1.2. Yönetmelikler...............................................................................334
7.3.1.1.3. Diğer Düzenleyici İşlemler............................................................334
7.3.1.2.1. Objektif İşlemler...........................................................................335
7.3.1.2.2. Sübjektif İşlemler.........................................................................336
7.3.1.3. Karma İşlemler...................................................................................337
7.3.1.4. Genel Düzenleyici İşlemler................................................................337
7.3.2. İrade Açıklaması Bakımından İdari İşlemler............................................337
7.3.2.1. Basit İdari İşlemler.............................................................................337
7.3.2.2. Kolektif İdari İşlemler.........................................................................338
7.3.2.3. Karma İdari İşlemler..........................................................................339
7.3.2.4. Zincir İşlemler....................................................................................339
7.3.3. Hukuki Etkisi Bakımından İdari İşlemler..................................................340
7.3.3.1. Yapıcı (İnşai) İdari İşlemler.................................................................340
7.3.3.2. Yaralandırıcı ve Yükümlendirici İdari İşlemler....................................340
7.3.3.3. Bildirici İdari İşlemler.........................................................................341
7.3.4. İrade Açıklamasının Şekline Göre İdari İşlemler......................................343
7.3.4.1. Açık (Sarih) İşlemler...........................................................................343
7.3.4.2. Zımni (Örtülü) İşlemler......................................................................343
7.3.5.1. Bağlı Yetki İle Yapılan İşlemler............................................................346
7.3.6. Etki Alanı Bakımından İdari İşlemler.......................................................347
7.3.6.1. İç Düzen İşlemleri..............................................................................347
7.3.6.2. Dış Düzen İşlemleri............................................................................347
7.3.7. Yargısal Denetime Tabi Olma Bakımından İdari İşlemler.........................348
7.3.7.1. İptal Davasına Konu Olabilen İşlemler...............................................348
7.3.7.2. Yargı Denetimi Dışında Tutulan İşlemler............................................349
7.3.8. Genel İdari Kararlar ................................................................................351
7.4. İdari İşlemlerin Sona Ermesi.........................................................................354
7.4.1. İdari İşlemin Kendiliğinden Sona Ermesi.................................................354
7.4.1.1. Sürenin Dolması.................................................................................354
7.4.1.2. İşlemin Konusunun Ortadan Kalkması...............................................354
7.4.1.3. Bozucu Şartın Gerçekleşmesi.............................................................355
7.4.2. İdarenin İradesiyle Sona Erme................................................................355
7.4.2.1. Geri Alma...........................................................................................355
7.4.2.2. Kaldırma (İlga)....................................................................................360
7.4.2.3. Değiştirme ........................................................................................364
7.4.2.4. Düzeltme...........................................................................................365
BÖLÜM 8:
İDARENİN SÖZLEŞMELERİ
8.1. İdari Sözleşmeler..........................................................................................367
8.1.1. İdari Sözleşme Kavramı ve Özellikleri......................................................367
8.1.2.1. Organik Ölçüt.....................................................................................369
8.1.2.2. Konusu Kamu Hizmeti Ölçütü............................................................370
8.1.2.3. Özel Hukuku Aşan Şartlar Ölçütü.......................................................370
8.1.3. İdari Sözleşme Türleri..............................................................................371
8.1.3.1. Kamu Hizmeti İmtiyaz Sözleşmeleri...................................................371
8.1.3.2. Müşterek Emanet Sözleşmeleri.........................................................377
8.1.3.3. İltizam Sözleşmeleri...........................................................................378
8.1.3.4. Kamu İstikraz (Borçlanma) Sözleşmeleri............................................379
8.1.3.5. Yeraltı ve Yerüstü Servetlerinin İşletilmesine İlişkin Sözleşmeler.......381
8.1.3.6. Orman İşletme Sözleşmeleri..............................................................383
8.1.3.7. İdari Hizmet Sözleşmeleri..................................................................383
8.2. Özel Hukuk Sözleşmeleri..............................................................................386
8.2.1. İdarenin Özel Hukuk Sözleşmesi Yapabilme Yetkisi.................................386
8.2.2. İdarenin Taraf Olduğu Özel Hukuk Sözleşmelerinin Özellikleri................386
8.2.3. Değişen Kamu Hizmeti Anlayışı Işığında Yeni Nesil İdari Sözleşmeler ....387
8.2.3.1. Elektrik Piyasası Sözleşmeleri............................................................387
8.2.3.2. Otoyol ve Köprü İşletme Sözleşmeleri...............................................387
8.2.3.3. Telekomünikasyon Hizmet Sözleşmeleri............................................388
8.2.3.4. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB) Sözleşmeleri.............................388
8.2.3.5. Akıllı Şehir Projeleri Sözleşmeleri......................................................388
8.2.3.6. Su Temini ve Atık Su Arıtma Tesisi İşletme Sözleşmeleri....................388
8.2.4. İdarenin Özel Hukuk Sözleşmesi Türleri..................................................389
8.2.4.1. Satım Sözleşmeleri.............................................................................389
8.2.4.2. Kira Sözleşmeleri...............................................................................389
8.2.4.3. Eser Sözleşmeleri...............................................................................389
8.2.4.4. Ödünç Sözleşmeleri...........................................................................389
8.2.4.5. Abonman Sözleşmeleri......................................................................389
8.2.5. Özel Hukuk Sözleşmelerinde İdarenin Tabi Olduğu Özel Hükümler........393
8.2.5.1. İhale Mevzuatı ve Uygulamaları ........................................................393
8.2.5.1.1. İhale Kavramı ve Önemi...............................................................393
8.2.5.1.2. Türk İdare Hukukunda İhale Mevzuatının Gelişimi.......................393
8.2.6. Temel İhale Kanunları ve Kapsamları......................................................394
8.2.6.2. 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu.....................................427
8.2.6.3. 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu........................................................433
8.7. İdarenin Sözleşmelerinde Güncel Eğilimler ve Tartışmalar...........................468
8.7.1. Kamu-Özel İşbirliği Modelleri..................................................................468
8.7.3. Elektronik İhale ve Sözleşme Uygulamaları.............................................469
8.7.4. Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmeleri................................................469
BÖLÜM 9:
KAMU HİZMETİ
9.1. Kamu Hizmeti Kavramı ve Tanımı.................................................................471
9.1.1. Kamu Hizmetinin Tarihsel Gelişimi..........................................................471
9.2.1. Kamu Hizmetinin Kuruluşu......................................................................472
9.3. Kamu Hizmetinin Temel İlkeleri....................................................................472
9.3.1. Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi....................................................................472
9.3.2. Eşitlik İlkesi..............................................................................................473
9.3.3. Uyarlama (Değişkenlik) İlkesi..................................................................474
9.3.4. Bedelsizlik (Meccanilik) İlkesi..................................................................474
9.3.5. Tarafsızlık ve Laiklik İlkesi........................................................................474
9.4. Kamu Hizmetlerinin Sınıflandırılması...........................................................475
9.4.1. Konularına Göre Kamu Hizmetleri..........................................................475
9.4.1.1. İdari Kamu Hizmetleri........................................................................475
9.4.1.2. İktisadi Kamu Hizmetleri....................................................................475
9.4.1.3. Sosyal Kamu Hizmetleri.....................................................................476
9.4.1.4. Bilimsel, Teknik ve Kültürel Kamu Hizmetleri.....................................476
9.4.2. Kamu Hizmetlerinin Gördürülme Usulleri...............................................476
9.4.2.1. Emanet Usulü....................................................................................476
9.4.2.2. Müşterek Emanet Usulü....................................................................477
9.4.2.3. Ruhsat Usulü......................................................................................477
9.4.2.4. İltizam Usulü......................................................................................478
9.4.2.5. İmtiyaz Usulü.....................................................................................478
9.4.3. Tekel Niteliğine Göre Kamu Hizmetleri...................................................478
9.4.3.1. Tekel Niteliğindeki Kamu Hizmetleri..................................................478
9.4.3.2. Rekabete Açık Kamu Hizmetleri.........................................................479
9.5.1. Özelleştirme Kavramı ve Yöntemleri.......................................................479
9.5.2. Özelleştirmenin Hukuki Rejimi................................................................480
BÖLÜM 10:
KOLLUK FAALİYETLERİ
10.1. Kolluk Kavramı ve Hukuki Niteliği...............................................................485
10.1.1. Kolluk Kavramının Tanımı, Kapsamı ve Tarihçesi..................................485
10.1.2. Kolluğun Tarihsel Gelişimi.....................................................................488
10.1.3. Kolluk Faaliyetlerinin Temel İlkeleri.......................................................488
10.1.4. Kolluk Faaliyetlerinin Hukuki Dayanakları.............................................490
10.2. Kamu Düzeni Kavramı.................................................................................490
10.2.1. Kamu Düzeninin Unsurları..................................................................491
10.2.1.1. Güvenlik........................................................................................491
10.2.1.2. Dirlik ve Esenlik.............................................................................491
10.2.1.3. Sağlık.............................................................................................491
10.2.1.4. Genel Ahlak...................................................................................494
10.2.2. Kamu Düzeni - Kamu Yararı İlişkisi......................................................494
10.3. Kolluk Türleri..............................................................................................494
10.3.1. Genel İdari Kolluk - Özel İdari Kolluk Ayrımı.......................................494
10.3.1.1. Genel İdari Kolluk..........................................................................494
10.3.1.2. Özel İdari Kolluk............................................................................495
10.3.2.3. Genel ve Özel İdari Kolluk İlişkisi...................................................495
10.4. Kolluk Yetkilerinin Kullanma Biçimleri........................................................496
10.4.1. İzin Usulü............................................................................................496
10.4.2. Bildirim Usulü.....................................................................................496
10.4.3. Serbestî Usulü.....................................................................................497
10.5. Kolluk Teşkilatı ve Personeli........................................................................497
10.5.1. Merkezi İdare Kolluk Teşkilatı................................................................497
10.5.1.1. Polis....................................................................................................498
10.5.1.2. Jandarma...........................................................................................498
10.5.1.3. Sahil Güvenlik.....................................................................................498
10.5.1.4. Çarşı ve Mahalle Bekçileri..................................................................499
10.5.2. Mahalli İdare Kolluk Teşkilatı.................................................................499
10.5.2.1. Belediye Zabıtası...........................................................................499
10.5.2.2. Köy Korucuları...............................................................................499
10.5.3. Özel Kolluk Teşkilatları...........................................................................500
10.5.3.1. Gümrük Muhafaza Teşkilatı...........................................................500
10.5.3.2. Orman Muhafaza Kolluk Teşkilatı..................................................501
10.5.3.3. Çiftçi Mallarını Koruma Teşkilatı....................................................501
10.5.3.4. Demiryolu Koruma Teşkilatı..........................................................501
10.5.3.5. Milli Parkları Koruma Teşkilatı.......................................................502
10.5.3.6. Çevre Denetim Koruma Teşkilatı...................................................502
10.5.3.7. Sahil Sağlık Denetleme Teşkilatı....................................................502
10.9. Özel Güvenlik..............................................................................................508
10.9.1. Özel Güvenlik Kavramı ve Hukuki Rejimi...............................................508
10.9.2. Özel Güvenlik Görevlilerinin Yetkileri ve Sınırları..................................508
10.9.3. 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun..............................509
10.6. Kolluk Tedbirleri ve Türleri..........................................................................510
10.6. 1. Düzenleyici İşlemler.............................................................................510
10.6.2. Bireysel İşlemler....................................................................................510
10.7. Kolluk Yetkilerinin Sınırları..........................................................................511
10.7.1. Hukukilik İlkesi......................................................................................511
10.7.2. Ölçülülük İlkesi......................................................................................511
10.7.3. Kanunilik İlkesi......................................................................................511
10.7.4. Tarafsızlık İlkesi......................................................................................512
10.8. 2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu ..............................................512
10.10. 2692 Sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu........................................522
10.11. 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu..........................................523
10.12. Olağanüstü Hal İlanı ve Kolluk Yetkileri....................................................525
10.12.1. 2935 Sayılı Olağanüstü Hal Kanunu................................................526
10.13. Kolluk Faaliyetlerinin Denetimi.................................................................538
10.13.1. İdari Denetim......................................................................................538
10.13.2. Yargısal Denetim.................................................................................539
10.13.3. Ombudsman Denetimi .......................................................................539
10.13.4. Kolluk Gözetim Komisyonu..................................................................540
10.13.4.1. Kolluk Gözetim Komisyonu..........................................................541
10.14. Kolluk Faaliyetlerinden Doğan Sorumluluk...............................................542
BÖLÜM 11:
KAMU MALLARI
11.1. Kamu Malı Kavramı ve Hukuki Niteliği........................................................544
11.1.1. Kamu Malı Tanımı ve Unsurları.............................................................544
11.1.2. Kamu Mallarının Tarihsel Gelişimi.........................................................545
11.1.3. Kamu Malı - Özel Mal Ayrımı.................................................................545
11.1.4. Virtüel Kamu Malı.................................................................................547
11.2. Kamu Mallarının Sınıflandırılması...............................................................548
11.2.1. Kullanım Amacına Göre Kamu Malları..................................................548
11.2.1.1. Hizmet Malları...............................................................................548
11.2.1.2. Orta Malları (Kamunun Ortak Kullanımına Açık Mallar)................549
11.2.1.3. Sahipsiz Mallar..............................................................................549
11.2.2. Oluşum Şekline Göre Kamu Malları......................................................550
11.2.2.1. Doğal (Tabii) Kamu Malları............................................................550
11.2.2.2. Yapay (Suni) Kamu Malları.............................................................550
11.2.3. Niteliğine Göre Kamu Malları................................................................550
11.2.3.1. Taşınır Kamu Malları......................................................................551
11.2.3.2. Taşınmaz Kamu Malları.................................................................551
11.3. Özel Koruma Rejimi....................................................................................551
11.4. Kamu Mallarının Edinilmesi........................................................................552
11.4.1. Tahsis (Özgüleme).................................................................................552
11.4.2. Kamulaştırma........................................................................................553
11.4.3. Satın Alma.............................................................................................553
11.4.4. Bağış ve Vasiyet.....................................................................................554
11.5. Kamu Mallarının Elden Çıkarılması.............................................................554
11.5.1. Tahsisin Kaldırılması..............................................................................554
11.5.2. Satış.......................................................................................................554
11.5.3. Trampa..................................................................................................554
11.5.4. Terk.......................................................................................................555
11.6. Kamu Mallarından Yararlanma Usulleri......................................................555
11.6.1. Genel Yararlanma (Kollektif Yararlanma)..............................................555
11.6.2. Özel Yararlanma (Bireysel Yararlanma).................................................556
11.6.2.1. İzin (Ruhsat) Usulü........................................................................557
11.6.2.2. Sözleşme Usulü.............................................................................557
11.7. Kamu Mallarının Korunması.......................................................................557
11.7.1. İdari Koruma.........................................................................................557
11.7.2. Cezai Koruma........................................................................................557
11.7.3. Hukuki Koruma.....................................................................................558
BÖLÜM 12:
İDARENİN MAL EDİNME USULLERİ
İdarenin Mal Edinme Usulleri..............................................................................559
2942 Sayılı Kamulaştırma ve Kanunu...................................................................559
10.2.1. Trampa | Acele Kamulaştırma...............................................................575
12.2.2. Fiili Yol Teorisi ve İstisnai Durumlar.......................................................582
12.2.2.1. Fiili Yol Kavramı ve Unsurları..............................................................582
12.2.3. Kamulaştırmasız El Atma.......................................................................584
12.3. İstimval (Rekizisyon)...................................................................................585
12.3.1. İstimval Kavramı ve Hukuki Niteliği.......................................................585
12.3.3. İstimval ile Kamulaştırma Arasındaki Farklar.........................................586
12.4. Geçici (Muvakkat) İşgal...............................................................................587
12.4.1. Geçici İşgal Kavramı ve Hukuki Niteliği..................................................587
12.4.2. Geçici İşgalin Şartları ve Usulü..............................................................588
12.4.3. Geçici İşgale İtiraz ve Yargısal Denetim.................................................589
12.4.4. Geçici İşgalin Diğer Önemli Özellikleri...................................................589
12.5. Kiralama.....................................................................................................590
12.5.1. Kiralama Usulü ve Hukuki Rejimi..........................................................590
12.6. Finansal Kiralama (Leasing)........................................................................591
12.7. Özelleştirme Yoluyla Mal Edinme...............................................................591
12.7.1. Özelleştirme Kavramı ve Hukuki Rejimi.................................................591
12.7.2. Özelleştirme Yöntemleri ve Uygulamaları.............................................592
12.8. Müsadere (El Koyma, Zor Alım)..................................................................598
12.9. İdarenin Mal Edinme Usullerinde Yargısal Denetim...................................598
12.9.1. İdari Yargı Denetimi...............................................................................598
12.9.2. Adli Yargı Denetimi................................................................................599
BÖLÜM 13:
KAMU GÖREVLİLERİ
13.1. Kamu Görevlisi Kavramı ve Hukuki Statüsü................................................600
13.1.1. Kamu Görevlisi Tanımı ve Kapsamı........................................................600
13.1.2. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu.....................................................601
13.1.3. 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla
Mücadele Kanunu..................................................................................673
BÖLÜM 14:
İDARİ EYLEMLER VE İDARENİN SORUMLULUĞU
14.1. İdari Eylem Kavramı ve Özellikleri...............................................................699
14.1.1. İdari Eylem Tanımı ve İdari İşlemden Farkları........................................699
14.1.2. İdari Eylemlerin Temel Özellikleri..........................................................699
14.2. İdari Eylemlerin Türleri.............................................................................699
14.2.1. Olumlu ve Olumsuz İdari Eylemler........................................................699
14.2.2. Sürekli ve Ani İdari Eylemler.................................................................700
14.3. İdarenin Sorumluluğunun Temelleri........................................................700
14.3.1. Hukuk Devleti İlkesi ve İdarenin Sorumluluğu.......................................700
14.3.2. Sosyal Devlet İlkesi ve İdarenin Sorumluluğu........................................701
BÖLÜM 14:
İDARİ EYLEMLER VE İDARENİN SORUMLULUĞU
14.1. İdarenin Kusurlu Sorumluluğu....................................................................703
14.1.1. Hizmet Kusuru ......................................................................................703
14.1.1.2. Hizmetin Kötü İşlemesi, Geç İşlemesi veya Hiç İşlememesi..........705
14.1.2.1. Hizmetin Kötü İşlemesi..................................................................706
14.1.2.2. Hizmetin Geç İşlemesi...................................................................706
14.1.2.3. Hizmetin Hiç İşlememesi...............................................................706
14.1.2. Görev Kusuru........................................................................................707
14.1.3. Kişisel Kusur..........................................................................................707
14.5. İdarenin Kusursuz Sorumluluğu..................................................................709
14.5.1. Risk İlkesi...............................................................................................709
14.5.2. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi.................................................710
14.5.3. Sosyal Risk İlkesi....................................................................................711
14.6. İdarenin Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran veya Azaltan Haller.................712
14.6.1. Mücbir Sebep (Zorlayıcı Sebep)............................................................712
14.6.2. Beklenmeyen Hal (Kaza).......................................................................712
14.6.3. Zarar Görenin Kusuru............................................................................713
14.6.4. Üçüncü Kişinin Kusuru..........................................................................713
14.7. İdari Eylemlerden Doğan Zararların Tazmini...............................................714
14.7.1. Tam Yargı Davası....................................................................................714
14.7.2. Tazminat Miktarının Belirlenmesi.........................................................715
14.8. İdari Eylemlerin ve Sorumluluğun Yargısal Denetimi..................................715
14.8.1. İdari Yargının Görev Alanı......................................................................716
14.8.2. Yargısal Denetimin Kapsamı ve Sınırları................................................716
BÖLÜM 15:
ÖNEMLİ MEVZUATLAR
15.1. 6328 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu............................................717
15.2. 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında
Kanun.........................................................................................................730
15.3. 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu.........................................................735
15.4. 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında
Kanun.........................................................................................................745
15.5. 5326 Kabahatler Kanunu............................................................................749
15.6. 5253 Sayılı Dernekler Kanunu....................................................................766
15.7. 5018 Sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu...................................777
15.8. 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ..................821
15.9. 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu.......................................................825
15.10. 3194 sayılı İmar Kanunu...........................................................................837
15.11. 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakında Kanun.....................871
15.12 1700 sayılı Dahiliye Memurları Kanunu.....................................................873